Coğrafi Veriler |
MACARİSTAN |
|||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||
1989 yılında rejim değişikliğinin yaşanmasından sonra uygulanan serbest piyasa ekonomisi politikaları ve hızlı özelleştirmeler, Macaristan’ı yabancı sermaye için cazip bir merkez haline getirmiştir. Rejim değişikliğinden bugüne kadar ülkeye giren doğrudan yabancı sermaye miktarı 62 milyar Euro’dur. Eski doğu bloğu ülkeleri arasında kişi başına en fazla yabancı sermaye çeken ülke Macaristan’dır. OECD ve Dünya Bankası’nın değerlendirmeleri, ülke ekonomisinin büyük ölçüde istikrarlı bir yapıya oturduğunu göstermektedir. Özellikle 90’ların başında yaşanan hızlı özelleştirmeler neticesinde 1992 yılında %56 olan kamu mülkiyeti bugün %10 civarına kadar gerilemiştir. Macaristan’da kayıtlı tüm sermayenin %59’u yabancılara aittir. En büyük 20 firmanın büyük kısmı yabancı sermayeli şirketlerdir. Macaristan’ın 1 Mayıs 2004 tarihinde AB üyeliğine kabulü sonrasında sağlanan AB fonları da ekonomik büyümeye katkı sağlamıştır. Macaristan ekonomisi, 2004, 2005 ve 2006 yıllarında sırasıyla %5.2, %4.2 ve %3,9’luk büyümeler göstermiştir. Macaristan GSYİH’nın ABD doları cinsinden değeri, 2002 yılında 66 milyar dolar iken, 2006 yılında 112 milyar dolara yükseldi. Ekonomideki reel büyümenin yanısıra, 2002 yılında 1 ABD dolar 258 froint iken, bu rakam 2006 yılında 210 forinte kadar gerilemiştir. Ekonomideki dışa açılma ve AB ile entegrasyon sürecinde yaşanan olumlu gelişmeler, nüfusu hemen hiç değişmeyen Macaristan’da kişi başına düşen milli gelire de olumlu yönde yansımış, 1996 yılında 4.402 ABD Doları olan bu rakam 2006 yılında 11.400 dolar olmuştur. Doğal kaynaklar açısından Macaristan fakir bir yapıya sahiptir ve dışa bağımlıdır. Boksit, kalitesi düşük olan kömür ve demir ile üretim seviyesi, her yıl düşen petrol ve doğalgaz da diğer yeraltı zenginlikleri arasındadır. Macaristan enerji kaynakları açısından dışa bağımlı olup, enerji ihtiyacının yaklaşık %80’ine yakınını ithalat yoluyla karşılamak zorundadır. Macaristan’daki firmaların %99.9’u KOBİ niteliğinde olup, bu firmaların GSMH’ya katkıları %48,9’dur. KOBİ’ler istihdamın 2/3’si ve ihracatın da %36,8’ini gerçekleştirmektedir. Toplam firma sayısında geri kalan %0.1’lik kesim ise sermayesinin tamamı ya da hisselerinin büyük çoğunluğu yabancı sermayeye ait büyük şirketlerden oluşmakta olup, bu firmaların GSMH’ya katkısı ise %51,1 seviyesindedir. Macaristan’ın hem ihracat hem de ithalatında ‘makine ve taşıt araçlarının’ ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Nitekim, 2006 yılı sonu itibariyle, anılan ürün grubunun Macaristan’ın toplam ihracat ve ithalatı içindeki payı sırasıyla %62 ve %51 olarak gerçekleşmiştir. Macaristan’da otomotiv ve yan sanayi, elektronik, telekomünikasyon, bilgi teknolojisi ve inşaat ön plana çıkan sektörlerdir. Gıda’nın dış ticaretteki payı önemlidir. Birçok ulaşım ağları ve koridorları ülke sınırlarından geçtiğinden, lojistik önemi büyüktür. Macaristan, özellikle Bulgaristan ve Romanya’nın AB üyesi olduğu 2007 yılı başına kadar Türkiye açısından AB’ye Balkanlardan giriş kapısı konuma gelmiştir. Birçok uluslararası firma için Macaristan’da üretimde bulunmak, dağıtım merkezi ya da lojistik üs kurmak, nakliye maliyetleri açısından avantaj sağlamaktadır. Dış Ticaret: 1996-2006 dönemi itibariyle, Macaristan’ın toplam ihracatının 14 milyar dolardan 73 milyar dolara, ithalatının ise, 17 milyar dolardan 75 milyar dolara yükseldiği görülmektedir. Macaristan dışa açık bir ülke konumundadır. Bu rakamlar, Macaristan’ı dünyanın en fazla ihracat ve ithalat yapan ülkeler sıralamasında sırasıyla 36. ve 33. ülkesi konumuna sokmaktadır. Dış Ticaret Ortakları: Macaristan’ın en fazla ihracat ve ithalat yaptığı ülke Almanya olup, 2006 yılında anılan ülke ile dış ticaret hacmi 42 milyar doları aştığı ve iki ülke arasındaki ticaretin oldukça dengeli bir yapı arz ettiği görülmektedir. Dış ticaret hacmi açısından bakıldığında diğer önemli ülkeler ise sırasıyla; Avusturya, Rusya Federasyonu, İtalya, Fransa, Polonya, Hollanda ve İngiltere olmuştur. Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı: Macaristan’ın hem ihracat hem de ithalatında “makine ve taşıt araçları” ilk sırada yer alır. 2006 yılında, anılan ürün grubunun Macaristan’ın toplam ihracat ve ithalatı içindeki payı sırasıyla %62 ve %51 olarak gerçekleşmiştir. Bu iki ana ürün grubunun dışında kalan diğer sanayi ürünlerinde de, ihracat açısından “kimyasalların” (organik ve inorganik kimyasallar, plastik ve mamulleri, kauçuk ve mamulleri ve diğer kimyasal ürünler), “tekstil” sektörünün ön plana çıktığı görülmektedir. Macaristan’da petrol ve enerjinin yanısıra tarımsal ürünler ithalatı da önemli bir konuma sahiptir. Türkiye ile Dış Ticaret Durumu: 2005 yılında 1,3 milyar dolar olan ikili ticaret hacmi, 2006 yılı sonu itibariyle %18 oranında artmış ve 1,6 milyar dolara yaklaşmıştır. Macaristan’a yönelik ihracatımızın 2006 yılında bir önceki yıla göre %5 oranında artarak 438 milyon dolar seviyesine çıktığı görülmektedir. Öte yandan, 2005 yılı sonunda 926 milyon dolar olan ithalatımız ise 2006 yılında bir önceki yıla göre %24 oranında artarak 1,2 milyar dolara yaklaşmıştır. Bu gelişmeler sonucunda, 2005 yılında 508 milyon dolar olan dış ticaret açığı ise 2006 yılı sonunda 713 milyon dolara ulaşmıştır. 2006 yılı sonu itibariyle, Türkiye dış ticaret hacmi açısından Macaristan’ın en büyük 20. ticaret ortağı olurken, ihracatı ve ithalatı içindeki payı, %1,57 ve %0,58 olarak gerçekleşmiştir İhracatımızın Sektörel Yapısı: Türkiye’nin Macaristan’a yönelik ihracatında otomotiv ana ve yan sanayi, elektrik-elektronik mamulleri, tekstil sektörü, makine ve aksamları, tarımsal ürünler, kimyasallar (plastik ve mamulleri, kozmetik ve temizlik mamulleri, kauçuk ve kauçuktan mamul eşya ve petrol yağları), demir-dışı metaller, demir-çelik (demir-çelik radyatör, demir-çelik tüpler ve borular ile demir-çelik sobalar) ön planda yer almaktadır. İthalatımızın Sektörel Yapısı: Macaristan’dan yapılan ithalatın çok büyük oranda “makine, elektrik-elektronik ve taşıt araçları”ndan (Alıcı içeren verici cihazlar, Dizel-yarı dizel motorlar, Kara taşıtları için aksam ve parçalar, Renkli televizyon tüpleri, Otomatik bilgi işlem makinaları, Renkli Televizyon, Kablo) oluştuğu görülmektedir. Bu 3 fasılın toplam ithalat içindeki payı 2006 yılında %78 olarak gerçekleşmiştir. Macaristan’dan yapılan toplam ithalatın yaklaşık %15’lik kısmı ise plastik ürünleri ile birlikte düşünüldüğünde “kimyasallar” ürün grubunda gerçekleşmekte olup, 2006 yılında bu sektörden yaptığımız ithalat bir önceki yıla göre %14 oranında azalarak 168 milyon dolar olmuştur. Bu ithalatın 112 milyon dolarlık kısmı ise plastikler ürün grubunda yaşanmıştır. Diğer önemli ithal kalemleri ise, organik (azot bileşenleri) ve inorganik (karbon) kimyasal ürünler ve kauçuk ve mamulleri olmuştur. Macaristan’dan yaptığımız “tarımsal ürün” ithalatının ise, ayçiçeği tohumu ve yağı ithalatında görülen büyük oranlı azalma sonucu 2006 yılında, %46 oranında azalarak 23 milyon dolara gerilemiştir. İkili Anlaşma ve Protokoller
|